Co warto wiedzieć, zanim podejmie się decyzję o zrobieniu testu na HIV?
1. Objawy zakażenia HIV
W początkowym stadium zakażenia HIV (2 - 6 tygodni od zakażenia) u większości osób mogą pojawić się objawy tzw. ostrej choroby retrowirusowej. Utrzymują się zwykle około 14 dni i ustępują, niezależnie od podejmowanych lub nie prób leczenia. W niektórych przypadkach objawy mogą utrzymywać się dłużej. Do najczęstszych objawów należą:
Objawy są na tyle niespecyficzne, że łatwo je pomylić np. z grypą czy przeziębieniem. Na ich podstawie niemożliwe jest rozpoznanie (bądź wykluczenie) zakażenia HIV. Jedynie wykonanie badania w kierunku HIV daje możliwość wykrycia zakażenia HIV. Zakażenia nie można zdiagnozować ani na podstawie objawów, ani wyników innych badań lekarskich.
2. Co to jest test na HIV?
Test w kierunku HIV nie wykrywa samego wirusa HIV, wykrywa przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi, produkowane przez układ odpornościowy człowieka zakażonego HIV. Wyprodukowanie przeciwciał w takiej ilości, by mogły być zauważone przez test wymaga czasu (ten czas nazywany jest okienkiem serologicznym). Z tego powodu przyjmuje się, że od momentu, w którym mogło dojść do zakażenia do zrobienia testu powinno minąć 12 tygodni. Daje nam to pewność, że otrzymamy wiarygodny wynik, na podstawie którego można całkowicie WYKLUCZYĆ zakażenie HIV.
WARTO WIEDZIEĆ !
W PKD (Punkcie Konsultacyjno - Diagnostycznym) wykonuje się testy przesiewowe, które dają możliwość wykrycia zakażenia już we wczesnej jego fazie (już po pełnych 15 dniach od zakażenia), jednak całkowitą pewność w stosunku do otrzymanego wyniku „ujemnego” (brak zakażenia) można mieć jedynie, gdy badanie zostanie wykonane po tzw. „oknie serologicznym”, czyli po 12 tygodniach dla testu szybkiego (III gen.) i 6 tygodniach dla testu laboratoryjnego (IV gen./ combo) od sytuacji ryzykownej.
3. Jak wykonywany jest test na HIV?
Wykonanie testu wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi. Na ogół nakłuwa się żyłę w zgięciu łokciowym. Nie trzeba być przed tym na czczo, ani specjalnie się do badania przygotowywać. W Polsce do pobierania krwi używa się zawsze sterylnych, jednorazowych igieł i strzykawek.
4. Jak długo czeka się na wynik testu?
W zależności od tego, gdzie wykonuje się test, czas oczekiwania na wynik to od jednego do kilku dni. Jeżeli wynik testu przesiewowego okaże się dodatni, wówczas konieczne będzie wysłanie krwi do laboratorium wykonującego testy potwierdzające zakażenie, co może się wiązać z dłuższym oczekiwaniem na wynik.
5. Co oznacza wynik ujemny testu?
Wynik ujemny (negatywny) testu przesiewowego oznacza, iż w badanej krwi nie znaleziono przeciwciał przeciwko wirusowi HIV. Jeśli przez 12 tygodni poprzedzających wykonanie testu nie było żadnych sytuacji, które mogłyby doprowadzić do zakażenia HIV (np. niezabezpieczonych prezerwatywą kontaktów seksualnych z osobami, których statusu serologicznego nie znamy; używania wspólnie z innymi osobami sprzętu do iniekcji np. narkotyków), wynik ujemny oznacza, iż badany pacjent (klient) nie jest zakażony HIV.
Należy jednak pamiętać, że każda sytuacja ryzykowna (kontakt seksualny, kontakt z krwią osoby zakażonej) może do zakażenia doprowadzić. Z tego względu powinno się wykonać badanie w kierunku HIV za każdym razem, gdy taka sytuacja ma miejsce.
6. Co oznacza reaktywny wynik testu przesiewowego?
Reaktywny (pozytywny) wynik testu przesiewowego nie jest wynikiem ostatecznym, pacjent nie otrzymuje takiego wyniku, a jedynie informację o tym, że test zareagował, w związku z czym krew musi zostać zbadana ponownie (bez konieczności dodatkowego jej pobrania), przy pomocy testu potwierdzenia, który ma za zadanie potwierdzić (lub wykluczyć) zakażenie. W tym teście także poszukuje się przeciwciał, ale skierowanych przeciwko poszczególnym antygenom wirusa.
Dopiero dodatni wynik testu potwierdzenia upoważnia do stwierdzenia, iż pacjent jest zakażony HIV i do podjęcia terapii antyretrowirusowej.
7. Kiedy wynik testu przesiewowego może być „fałszywie dodatni”?
Test przesiewowy może dać wynik reaktywny, mimo, że osoba poddająca się badaniu nie jest zakażona HIV. Może się tak zdarzyć w następujących sytuacjach:
Pacjent (klient) wykonujący badanie przesiewowe powinien omówić własną sytuację zdrowotną z doradcą ds. HIV/AIDS, który kwalifikuje go do wykonania testu. Dzięki tym informacjom doradca będzie mógł właściwie zinterpretować wynik testu i udzielić pacjentowi niezbędnych wyjaśnień.
8. Kto powinien zrobić sobie test?
Test w kierunku HIV powinien wykonać każdy, kto:
Test powinny wykonać również kobiety planujące zajście w ciążę lub będące już w ciąży (Ministerstwo Zdrowia rekomenduje wykonanie testu w kierunku HIV w I i III trymestrze ciąży, lekarz prowadzący ciążę powinien zaproponować takie badanie każdej kobiecie). Badanie powinni wykonać także ich partnerzy!
9. Gdzie najlepiej zrobić test?
Najlepszym miejscem do zrobienia testu są Punty Konsultacyjno- Diagnostyczne (PKD), w których testy wykonywane są bezpłatnie i anonimowo. Nie trzeba mieć skierowania od lekarza, ubezpieczenia, ani dowodu osobistego. Wykonanie testu w PKD daje gwarancję poufności – wynik badania będzie udostępniony wyłącznie osobie badanej, nikt inny nie ma prawa go poznać. Wynik wydawany jest na podstawie numeru badania i ustalonego wcześniej hasła.
Przed pobraniem krwi na badanie należy zgłosić się do doradcy ds. HIV/AIDS, którego rolą jest udzielenie wyczerpującej informacji na temat:
Wszyscy doradcy pracujący w PKD w Polsce posiadają certyfikat Krajowego Centrum ds. AIDS (agenda Ministra Zdrowia), zaświadczający o ich gruntownym przygotowaniu do wykonywania tego zawodu oraz odpowiednich kompetencjach. Rozmowa pomimo tego że dotyczy intymnych aspektów życia seksualnego ma charakter poufny i prowadzona jest w przyjaznej dla klienta atmosferze. Osoba zgłaszająca się na badanie nie jest oceniana ani pouczana – zadaniem doradcy jest jedynie udzielenie rzetelnej, opartej na wiedzy i badaniach naukowych informacji.
Doradca podczas rozmowy zadaje także pytania mające na celu właściwą interpretację wyniku testu oraz dające możliwość udzielenia informacji adekwatnej do sytuacji osoby zgłaszającej się na badanie. Klient nie ma obowiązku odpowiedzi na wszystkie pytania doradcy, jednak jest to wysoce wskazane – wywiad ma służyć dobru klienta, który do końca pozostaje anonimowy.
Aktualna lista wszystkich Punktów Konsultacyjno- Diagnostycznych (z dokładnymi adresami i godzinami przyjęć) dostępna jest pod adresem www.aids.gov.pl/pkd
Jeżeli w pobliżu miejsca zamieszkania nie funkcjonuje żaden Punkt Konsultacyjno- Diagnostyczny warto rozważyć podróż do PKD, który znajduje się możliwie najbliżej. W takiej sytuacji dobrze jest najpierw skontaktować się z danym PKD i zapytać np. o możliwość odbioru wyniku tego samego dnia, w którym wykonuje się badanie. Wiele Punktów świadczy taką usługę.
Badanie w kierunku HIV można wykonac także poza siecią PKD, w dowolnie wybranym laboratorium diagnostycznym, jednak w takim przypadku badanie będzie nieanonimowe i odpłatne.
10. Jak odbiera się wynik testu?
Wynik testu wykonanego w Punkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym odbiera się wyłącznie osobiście. Nie udziela się informacji o wynikach telefonicznie czy korespondencyjnie. Odbieranie wyniku jest okazją do wyjaśnienia wątpliwości, upewnienia się co do jego znaczenia. W przypadku reaktywnego wyniku testu przesiewowego, potwierdzonego badaniem potwierdzenia, doradca udzieli klientowi wszelkich potrzebnych mu informacji i skieruje do odpowiedniej placówki medycznej w której możliwe będzie podjęcie terapii antyretrowirusowej. Może również wskazać miejsca i organizacje zapewniające wsparcie dla osób odbierających dodatni wynik testu.
Nie można zakazić się HIV:
